Sultan Abdülhamid’in hayalini kurduğu o uzun ve derin stratejik hat, bugün bile hâlâ tam anlamıyla inşa edilemedi. Ama Türk-Japon ilişkileri, birbirine benzemez iki halkın karşılıklı saygı, güven ve vakarla ördüğü benzersiz bir diplomasi hikâyesi olmaya devam ediyor.

Bu satırları Japonlarla iç içe geçirdiğim 31 yılın tanıklığıyla yazıyorum. Diplomatik protokollerden kahvehane sohbetlerine, Shibuya’daki iş görüşmelerinden Wakayama’da şehitlik anmalarına kadar, bu ilişkiyi belki de yaşayan çok az kişiden biriyim.

Aslında her şey, İmparator Meiji’nin amcası General Komatsu’nun 1887 yılında İstanbul’a yaptığı o tarihi ziyarete dayanıyor. Komatsu, Sultan Abdülhamid tarafından olağanüstü bir misafirperverlikle ağırlandı. Bu ziyaretin ardından Osmanlı’nın cevabı, diplomatik tarihimizin en dramatik yolculuklarından biri oldu: 

Amiral Osman Paşa komutasındaki Ertuğrul fırkateyni, sadece hediyeler değil, aynı zamanda Osmanlı’nın doğuya açılan gönlünü de taşıyordu. Ancak dönüş yolunda, Japonya’nın Wakayama kıyılarında fırtınaya yakalanıp kayalıklara çarptı. 540 denizcimizi kaybettik. Ama o kayıp, Japon halkının gösterdiği insanlık örneğiyle, dostluğa dönüştü. Bu olay, belki de iki milletin birbirine kalpten bağlandığı ilk andı.

Daha sonra Sultan Abdülhamid’in görevlendirdiği İslam elçisi Abdürreşid İbrahim, Tokyo’ya gitti. Bir Türk camisinin temelleri atıldı. Bir Osmanlı uleması, Meiji Japonya’sının kalbinde İslam’ı anlattı. Japon halkı kulak verdi. Ne incitici bir misyonerlik ne de üstünlük kompleksi… Sadece karşılıklı saygı.

1980’lere gelindiğinde, bu köprüye yeni bir taş daha kondu: Turgut Özal. Devlet Planlama Teşkilatı’ndan tanıdığı Japon iş insanı Morinaga ile kurduğu dostluk, Türk-Japon ekonomik ilişkilerinin omurgasını oluşturdu. Özal’ın Sabancı’daki yöneticilik deneyimi, Japon iş dünyasına güven verdi. Morinaga sayesinde Türkiye, Japon yatırımlarına kapılarını açtı. Otomotivden elektroniğe kadar birçok alanda Japon devleri Türkiye’yi yatırım üssü olarak gördü.

İran-Irak Savaşı sırasında Tahran’da mahsur kalan 215 Japon vatandaşını kurtaracak hiçbir Japon uçağı çıkmadı. Sigortalar izin vermedi. Ama Türkiye çıktı. THY’nin gönderdiği uçak, yalnızca Japon vatandaşlarını değil, Japon halkının Türk milletine duyduğu minneti de beraberinde taşıdı. Japonya’da o tarihten sonra Türkiye dendiğinde insanların gözleri parlar oldu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Japonya Başbakanı Shinzo Abe arasındaki yakın dostluk da bu bağın siyasi alanda yeniden güç kazanmasına yol açtı. Nükleer enerji, altyapı ve teknoloji gibi alanlarda ortak projeler konuşulmaya başlandı. Ama hâlâ potansiyelimizin çok uzağındayız.

Bunun nedenlerinden biri de Japonya’da, özellikle eğitim ve kültür alanında güçlü bir yapı kurmuş olan FETÖ yapılanması. Japonlar, “sessiz çalışana” değer verir. FETÖ de bu avantajı iyi kullandı. Hâlâ Japon medyasında ve akademisinde Türkiye’yi onlar anlatıyor. Bu bizim en büyük zaafımız. Anlatamamak.

Ama kabahati sadece dış unsurlara yıkmak kolaycılık olur.

Bizim de artık yeni bir “Morinaga-Özal hattı” kurmamız gerekiyor. Devletle uyumlu, ama dünyayı bilen vizyoner bir iş insanı, bu sürece liderlik etmeli. Sakıp Sabancı gibi “ülke için risk alırım” diyen bir babayiğit. Böyle biriyle kurulacak yeniden yapılanmış bir Türk-Japon İş Konseyi, en geç iki yıl içinde bu ilişkileri sadece anılarla değil, yatırımlarla da besleyebilir.

Japonlar Türkiye’yi seviyor. Bizi anlıyorlar. Ama artık bizim de onlara kendi sesimizle, kendi insanımızla, kendi hikâyemizle ulaşma zamanımız geldi.

140 yıllık bu sessiz sadakati, yeni bir zirveye taşımak bizim elimizde.