Bu saldırı, Biden sonrası Trump döneminin hangi stratejik ajandayla şekilleneceğini gösterdiği kadar, İran’ın nükleer programına yönelik sabrın tükendiğini de ilan etti. Amerikan dış politikasındaki bu ani sert dönüş, yalnızca Ortadoğu’da değil, küresel düzeyde kırılgan dengeleri
Trump yönetimi, 2020’de bıraktığı yerden devam ediyor: “Sorunu müzakereyle değil, üstün güçle çöz.” Saldırı, İran’a sadece nükleer faaliyetlerini durdur çağrısı değil, aynı zamanda Çin ve Rusya’ya yönelik bir jeopolitik gösteridir.
Ancak bu güç gösterisinin taşıdığı riskler büyük. İran’ın doğrudan veya dolaylı tepkileri, bölgesel bir çatışmanın kapısını aralayabilir.
İran şimdilik sessiz ama bu, fırtına öncesi sessizlik olabilir. Devrim Muhafızları’nın açıklamaları, vekil güçler üzerinden asimetrik bir savaşın yeniden sahneye çıkabileceğini gösteriyor. Lübnan’da Hizbullah, Irak’ta Haşdi Şabi, Yemen’de Husiler yeniden aktifleşebilir. Bu da Körfez’den Akdeniz’e kadar tüm enerji hatlarını tehdit edecek bir senaryonun önünü açar.
Türkiye’nin Rolü: Sessiz Diplomasi ve Arabuluculuk Hafızası
İşte tam da bu noktada, Ankara’nın rolü yeniden önem kazanıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, son on yılda gerek Rusya-Ukrayna Savaşı’nda, gerek esir takaslarında, gerek Körfez ülkeleriyle normalleşme süreçlerinde ve hatta 2010’daki İran nükleer anlaşmasında aktif rol almış bir lider.
Türkiye, Tahran ile Batı arasında diyalog kurulabildiği nadir dönemlerin mimarlarından biridir. 2010 yılında Brezilya ile birlikte yürütülen “Uranyum takası anlaşması”, Erdoğan diplomasisinin ilk büyük örneklerindendi. Daha yakın dönemdeyse, Ukrayna Savaşı sırasında tahıl koridoru anlaşmasında gösterdiği arabuluculuk başarısı hâlâ dünya diplomasisinin belleğindedir.
Ankara’nın şimdi atacağı adımlar, sadece bölgesel istikrar için değil, küresel diplomasinin yeniden işler hale gelmesi açısından da kritik. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Tahran ile Washington arasında yeniden bir temas zemini inşa etmesi, geçmiş tecrübeler ışığında mümkün görünmektedir.
Nitekim Dışişleri kaynakları, Ankara’nın hem Tahran’la hem de Washington’la temas halinde olduğunu ve gerilimi düşürecek bir “sessiz diplomasi süreci” yürüttüğünü doğruluyor. Türkiye’nin bu süreçte, BM nezdinde veya İİT (İslam İşbirliği Teşkilatı) çatısı altında yeni bir diplomatik zemin oluşturma girişiminde bulunması da ihtimal dâhilindedir.
Trump’ın bu hamlesi, Amerikan gücünü yeniden ve sert biçimde sahaya sürme iradesini gösteriyor. Ancak dünya artık 2016’daki dünya değil. Çin, Rusya, Hindistan ve Körfez ülkeleri yeni pozisyonlar arıyor. Ve bu denklemde Erdoğan liderliğindeki Türkiye, hem NATO üyesi hem bölgesel aktör olarak “üçüncü yol” üretme kapasitesine sahip ender ülkelerden biri.
Trump’ın İran’a saldırısı, dünya siyasetinde bir dönüm noktasıdır. Ancak bu dönüm noktasında Türkiye’nin geçmişten gelen diplomatik refleksi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kurduğu arabuluculuk mirası, bölgesel çatışmayı sınırlamak için önemli bir fırsat sunuyor. Zira tarih, çoğu zaman savaşla değil, müzakere masasında şekillenir. Ve o masa, kimi zaman İstanbul’da kurulur
