Anadolu, Mezopotamya ve Orta Asya’dan Avrupa’ya uzanan Türk coğrafyasından masalları toplayan Araştırmacı Yazar Yücel Feyzioğlu, İstanbul’da düzenlenen ‘Masaldan Millete, Milletten İradeye’ söyleşisinde, masalların milletleşme sürecindeki gücünü anlattı.
Yurtsever Güç Birliği Grubu’nun düzenlediği ‘Masaldan Millete, Milletten İradeye’ söyleşisi, İBB Ali Emiri Efendi Kültür Merkezi’nde gerçekleşti. Türk coğrafyasından masalları toplayarak 32 ciltlik bir diziyle Kaşgarlı Mahmut’tan beri en kapsamlı çalışmayı ortaya koyan Araştırmacı-Yazar Yücel Feyzioğlu, masalların toplumsal hafızadaki yerini ve milletleşme sürecindeki etkisini katılımcılarla paylaştı. Çağdaş psikolojiye uygun şekilde yeniden yorumladığı ve birçok dile çevrilen masallarıyla tanınan Feyzioğlu, kadim anlatıların kültürel birikimdeki önemine vurgu yaptı.
"Rusya içindeki Türk dünyası çok büyüktür"
"Türk mitolojisi, binlerce yıllık bir geçmişe sahip" diyen Feyzioğlu, " Anadolu, Mezopotamya ve Orta Asya’dan gelen masallar ve efsaneler, bizim kültürel zenginliğimizin temel taşlarıdır. 1974 yılında Balkanlar, Anadolu ve Mezopotamya’dan masal derlemeye başladım. 1982’den itibaren ise Türk dünyasının geniş coğrafyasına uzandım. Örneğin, Rusya içindeki Türk dünyası çok büyüktür. Sibirya’da, mesela Abakan bölgesinde Rusların bir karış toprağı yoktur; orası tamamen Türk topraklarıdır. Abakan’ın başkent olduğu bu bölgede, 14 kilometre kuzeye giderseniz Üzüm Köyü’ne ulaşırsınız. 1862 yılında bu köyde doğan bir çocuk, yani Pora Hızıloğlu, Ruslar tarafından Nikola adıyla tanınmış bir isimdir. 1800’lerin sonlarında ve 1900’lerin başında, dört arkadaşıyla Çin ve Orta Asya’yı dolaşarak Türk geleneklerini, efsaneleri ve masalları derlemiş. Bu çalışmalar, benim için büyük bir ilham kaynağı oldu" açıklaması yaptı.
"Çok masalımız var, Çünkü coğrafyamız çok geniş"
Feyzioğlu, "Masal derleme süreci tek başına yapılacak bir iş değil. Ozanlar, aşıklar, bilim insanları, masal anlatan nineler ve dedeler Hepsinin katkısı çok büyük. Elimde şu an 3 bin 500’den fazla masal var ve bunların 648’i üzerinde yoğun bir çalışma yaptım. Karşılaştırma yaparsak, Grimm Kardeşler’in 263, Andersen’in ise 156 masalı var. Peki, bizim neden bu kadar çok masalımız var? Çünkü coğrafyamız çok geniş; dünyanın neredeyse dörtte biri bizim kültür coğrafyamızda yer alıyor. Gençlerimizin bu bilinci kavraması gerekiyor" dedi.
"Masallarımda sorunlar şiddetle değil, akılla çözülüyor"
"Masalları sadece derlemekle yetinmedim; çağdaş psikolojinin ihtiyaçlarına uygun şekilde yeniden yazdım" diyen Feyzioğlu, " Geçmişte insanlar sorunları kılıçla, okla çözerdi. Ama günümüzde bu şekilde anlatamazsınız. Şiddet yerine neyi koydum? Aklı koydum. Masallarımda sorunlar akılla çözülüyor. Böylece, masallar hem bireylerin psikolojik ihtiyaçlarını karşılıyor hem de toplumsal bilinci güçlendiriyor.
Ödüller ve uluslararası etki
Çalışmaları birçok ödülle onurlandırılan Feyzioğlu sözlerini şöyle sürdürdü:
"Örneğin, Elginkan Vakfı’nın 2011 Türk Kültürünü Araştırma Ödülü’nü aldım. TRT’nin AB/Türkiye ilişkileri konulu yarışmasında "Danışman" öykümle birincilik kazandım. Türksoy’un 2019’da Cengiz Aytmatov adına verdiği ilk ödül de bana nasip oldu; bu beni çok onore etti. Masallarım Almanca, Rusça, Yunanca, Azerbaycanca gibi dillere çevrildi, ancak gönül ister ki daha çok dile ulaşsın. Almanya’da bu diziden yedi kitap yayımlandı ve büyük ilgi gördü. Son olarak, Hindistan’a yaptığım bir ziyarette Ekber Şah ve yakın arkadaşı, başveziriyle ilgili bir masal derledim. Ekber Şah, Babür Şah’ın torunu ve Hindistan’ı zirveye taşıyan bir liderdir. Başveziri, Ekber Şah’a sık sık itiraz eder, ama bu itirazların sebebini açıklayarak onun sevgisini kazanır. Bu hikâye, olağanüstü güzellikte bir anlatıdır. Şu anda bu masalı kitaplaştırmak için çalışıyorum. Masallar, ete kemiğe büründüğünde kültürümüzü geleceğe taşımaya devam edecek."
"Grimm Kardeşler’in masalları Alman milletinin oluşumunda son derece etkili oldu"
Söyleşide konuşan Yurtsever Güç Birliği Grubu’ndan Dr. İbrahim Özkuş ise şunları söyledi:
"Bugünkü konumuz, ‘Masaldan Millete, Milletten İradeye’ temasıyla masalların millet olma sürecindeki etkinliği ve taşıdığı sorumluluk üzerine. Masallar; geçmişimizi, törelerimizi, inançlarımızı ve adetlerimizi nesilden nesile aktaran özlü anlatılardır. Bunlar, her türlü konunun derinlemesine özümsenerek kuşaktan kuşağa taşınmasını sağlayan en önemli unsurlardır. Bu nedenle, masallar millet olmamızda temel bir faktör olarak karşımıza çıkar. Dünyadaki en çarpıcı örneklerden biri, Grimm Kardeşler’in masallarıdır. Bu masallar, Alman milletinin oluşumunda son derece etkili olmuştur. Grimm masallarındaki objeler ve semboller, Almanya’nın her yerinde, yaşamın her alanında insanlarla varlığını sürdürür. Bu, geçmişten bugüne taşınan bir mirastır ve aynı şekilde geleceğe de aktarılmaktadır. Çünkü bu masalların özünde, Alman milletine özgü değerler yatmaktadır ve bunlar nesilden nesile masallarla devredilir. Dolayısıyla, masalların güçlü bir kültürel taşıyıcılık özelliği vardır. Bizler, Yurtsever Güç Birliği Derneği olarak bir sivil toplum kuruluşuyuz. Küçük bir topluluk olsak da amacımız, toplumumuzda kültürel bağları güçlendirmek ve kültürel değerlerimizi gün yüzüne çıkarmaktır. Bu toplantıyı da tam olarak bu amaçla düzenledik."
