Aydın’ın Efeler ilçesinde hobi amaçlı olarak yaptığı araç maketlerinin sosyal medyada yayınlanması ile talep patlaması yaşayan İsmail Erzurumluoğlu, gece gündüz demeden oğlu Güner Erzurumluoğlu ile maket araç üretiyor.
Yarım asır önce İsmail Erzurumluoğlu’nun başlattığı maket araç yolculuğu, bugün oğluyla birlikte kurduğu atölyede profesyonel bir üretim sürecine dönüştü. Aydın’ın Efeler ilçesinde baba ve oğlunun başta kamyon ve otobüs modelleri olmak üzere birebir ölçekli maket araçları, sosyal medya sayesinde yurt dışındaki koleksiyoncuların ve araç tutkunlarının ilgisini çekerek uluslararası ölçekte tanınmaya başladı. Üretim sürecinde tamamen el emeği olan maket araçlar; kesimden montaja, boyamadan süspansiyon sistemlerine kadar her bir detay uzun süren el işçiliğiyle şekilleniyor. Maketlerde hiçbir parçanın fabrikasyon olmadığını vurgulayan Erzurumluoğlu ailesi, araçlar da fonksiyonel detaylar da birebir işlenirken kapılar, dorseler, süspansiyonlar ve direksiyon mekanizmaları çalışır şekilde tasarlanıyor. Birçok modelde de vites kutusu ve egzoz sistemleri dahi maketin içine yerleştiriliyor.
"Çocukluğum bu maketlerle geçti"
Babasının hobisi sayesinde küçüklüğünde hiç oyuncak sıkıntısı çekmediğini ve genellikle babasının yaptığı maketlerle oynadığını belirten Güner Erzurumluoğlu, "Şu anda silobas maketi yapıyoruz. Başka işimiz yok, gece gündüz bu iş ile ilgileniyoruz. Geçimimizi maket işinden sağlıyoruz. Genellikle sipariş alıyoruz ve boşta kalırsak da stok çalışıyoruz. 12 ay hiç durmaksızın buradayız, biz de tatil yok. Babamın 40 yılı geçkin bir süre önce yaptığı maketi var ama kesintisiz olarak 15 yıldır bu işi yapıyoruz. Askere gitmeden önce yaptığı bir maketi de var. Daha sonra ben doğmadan önce bir maket daha benim için yapmış. Ondan sonra da bırakmış. 30 yıl sonra tekrar başladığı hobisi ekmek kapısına dönüştü. Sipariş vermek isteyenler orjinal ürün gönderiyorlar, biz de onun ölçeği üzerinden küçültüyoruz. Hiç olmayan bir modeli de resmine bakarak ölçeklendirerek küçültüyoruz. Bunlar benim çocukluk oyuncaklarım, bunlarla küçükken oynadım. Hepsinde de fotoğraflarım var. Bu kamyonla küçükken rampa aşağı üstüne binerek oynuyorduk. Kaldırıma vurunca duruyordu ve hurda durumuna gelmişti. O zamanlar babama önünü tamir ettirince eli daha fazla alıştı ve ondan sonra farklı şeyler yaptırınca böyle güzel bir ortam oluştu" dedi.
"Otobüse 10 yıl önce 100 bin TL teklif ettiler"
Baba İsmail Eruzumluoğlu ise, "Dünyada yüzde yüz el yapımı ile maket üreten tek yer burası. Buradaki ilk yaptığım maket olan otobüs maketine 10 yıl önce bir fuarda 100 bin TL teklif ettiler. Bundan 51 yıl önce 1974 yılında çekiç, keski, eğe, pense ve tornavida ile yapmıştım bu maketi. İlkel aletlerle yaptım. Saat zembereğinden de süspansiyonunu yaptım. Bu maketin hatırasının olduğunu, satılık olmadığını söyleyip kendisine yenisini yapmayı teklif ettim. Oğlum doğmadan 1 ay önce 1981 yılında bu kamyonu yaptım. Güner doğduğunda bu kamyonun kasasının içerisine sığıyordu annesi bunun içerisine yatırıp sallayıp uyutuyordu" diye konuştu.
Dünyada çok sayıda ülkeye ihracat yaptıklarını kaydeden Erzurumluoğlu, "Ben Çorum Sungurlu’danım. Kışın orada tabela ve boya işi olmadığı için 3-4 ay işlerimiz durgunlaşıyordu. Kahvede okey, tavla gibi oyunlar oynayıp zaman öldürmek yerine bunları yapıyordum. Aydın’a geleli de 37 yıl oldu. Yaş 60 olunca atölyemizin büyüklüğünü de kullanarak reklam işlerini oğluma devredip, kendim bir kenarda bu maket yapma amacıyla bu işe giriştim. Bunları yapmaya başladıktan sonra çocuklar da sosyal medya hesaplarından paylaşınca ilgi yoğun oldu. İnsanlar telefon ve adreslerimize ulaşıp bizi fuarlara davet ettiler. Baktık ki ilgi yoğun. Araştırmalarımız sonucunda yüzde 100 el imalatı olarak bu işi bizden başka yapanın olmadığını tespit ettik. Hatta dünyada da başka yok. Dünya’nın 60-70 ülkesine ihracat yapıyorum. Geçenlerde 15 gün kadar önce Bosna Hersek’ten bir otobüs firması ulaştı. 2 tane sipariş verdi. Siparişlerini hazırlayarak kendilerine ilettik. Almanya ve Fransa gibi birkaç ülkede satıcılarımız var. Biz yapıp onlara, onlar da oralarda başkalarına satışını yapıyor. Fabrikasyon hiçbir parçamız yok, tüm parçalar elde yapılıyor" ifadelerini kullandı.
"Tekerleğin çapından diğer parçaların ölçülerini çıkartabiliyorum"
İşinde ustalaştığını ve yaptığı araçların maketlerinin tekerlek çapından diğer parçalarını da fotoğrafa bakarak ölçütlendirebildiğini kaydeden Erzurumluoğlu, "Tekerleğin çapından maketin diğer parçalarının ölçülerini çıkartabiliyorum. Mesela Pakistan kamyonunu da hiç canlı görmememe rağmen tekerleğin çapından fotoğrafından bakarak diğer parçalarını uyarladım ve yaptım. Burada bizim için bir başka değerli maket daha var. O da bizim işlerimizde kullandığımız vincin maketi. Gerçeği ile bire bir aynıdır ve gerçekte oynayan tüm parçaları maketinde de oynar haldedir. Çocukluğumda kaynakçılık, tornacılık, seyyar tabelacılık, kamyonculuk gibi işler yaptım. Şu anda 32’inci mesleğimi yapıyorum. Yaşım 70 oldu ve bu da son mesleğim artık. Benim hayatta hiçbir zaman ustam olmadı, tüm meslekleri kendi çabam ile öğrendim. Şükür bu işten hem oğlum hem de benim evim geçiniyor. Bir şikayetimiz yok. Bazen iş yetiştiremediğimiz de oluyor. Mesela erken saatlerde iş yerine gelip güne her zamankinden daha da erken başladığımız da oluyor" dedi.
Maket araç ustası Erzurumluoğlu ilk maketini battaniyeye sarıp saklayarak fotoğrafçıya götürüp fotoğraflarını çektirdiğini belirterek, "İlk başladığımda bu işi hiç oyuncak olarak düşünmedim. Sergilik görsel ürün olarak hazırladım. Hatta ilk otobüsü yaptığımda fotoğrafçıya götürüp fotoğraflarını çektirmek istedim. Önce fotoğrafçıyı çağırdım ama çekmeye gelmedi. Sonrasında maketi battaniyeye sarıp fotoğrafçıya kendim götürdüm. Bugünkü aklım olsa arabanın üzerine özel olarak yerleştirir götürürdüm ama o zamanlarda insanlar ’askerlik çağına gelmişsin, oyuncak mı yapıyorsun, bunlarla mı oynuyorsun?’ demesinler diye battaniyeye sarıp gittim" diye konuştu.
"Bu iş sanıldığı kadar kolay değil"
Yaptıkları işin birçok kişi tarafından kolay bulunduğunu ama maket yapımının sanıldığı kadar kolay olmadığını sözlerine ekleyen Erzurumluoğlu şunları kaydetti;
"Bu iş kolay değil. Eğer kolay olsaydı çok insan yapardı bunu. Bazı insanlar hevesleniyor, içlerinde marifetli ve becerikli insanlar da var ama onlar da tam verim alamıyorlar. Mesela bir tane emekli arkadaşımız fuardayken yanıma uğradı ve bir maketin fiyatını sordu. Ben 12 bin TL deyince fiyatını çok buldu. Ben de kendisine sorduğu maketin aynını yapıp getirdiğinde kendisinde 20 bin TL’ye alabileceğimi söyledim. Arkadaş evin bir odasını atölyeye çevirmiş ve 8 ay boyunca sanayiye çoğu kez gidip gelmiş parçaları toplamış ve çok basit bir maket yapmış. Eşi, kızı ve damadı ile beni ziyaret ettiler. Kendisi bana inat o maketi yaptığını ama yapıp yapacağına pişman olduğunu söyledi. Sonra kendisine sordum ’sen bunu 50 bin TL’ye verir misin?’ dedim. Karısı ’100 bin TL verseler gene verdirmem. Bu onun ölürse bana bir hatırası olarak kalacak."
