Van’ın geleneksel konut mimarisinin en önemli yapı malzemesi olan kerpiç, bugün de kentin tarihi dokusunu yaşatıyor.
Asırlar boyunca Van evlerinde kullanılan doğal malzeme, kentin iklim şartlarına uygunluğu ve dayanıklılığıyla öne çıkıyor. Toprak, saman, odun külü ve kaya tuzunun belli oranlarda karıştırılmasıyla hazırlanan kerpiç, suyla yoğrulduktan sonra günlerce mayalandırılıyor. Ardından özel kalıplara dökülüp güneş altında kurutularak inşaata hazır hale geliyor. İçerisine katılan saman çatlamayı önlerken, kül ve tuz malzemenin dayanıklılığını artırıyor. Böylece kerpiç, hem sıcak yazlarda serinlik sağlıyor hem de soğuk kış günlerinde yapının ısısını koruyarak Van halkına yüzyıllardır doğal bir yaşam alanı sunuyor.
Van’ın en önemli tarihi yapılarından biri olan Tahir Paşa Konağı da geleneksel kerpiç malzemesiyle yeniden inşa ediliyor. Van Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığınca yürütülen rekonstrüksiyon çalışmalarında, üç ay önce hazırlanan kerpiçler konak duvarlarında kullanıldı. Bu sayede hem yapının özgün dokusu korunuyor hem de Van’ın geleneksel yapı kültürü geleceğe taşınıyor.
İHA muhabirine konuşan Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölüm Başkanı Doç. Dr. Şahabettin Öztürk, geleneksel konut mimarisinde kullanılan kerpiç malzemesinin Van’ın 25 kilometre kuzeybatısında yer alan Yumrutepe bölgesinden getirildiğini belirtti. Kerpiç yapımında kullanılan toprağın belirli özelliklere sahip olması gerektiğini ifade eden Doç. Dr. Öztürk, "Özellikle kum ve kil oranının optimum seviyede bulunması büyük önem taşır. Bu uygunluğu anlamak için oldukça basit birkaç deney yapılır. Bu deneyler sayesinde toprağın kerpiç, sıva ya da düz dam yapımına elverişli olup olmadığı tespit edilir. Hazırlanan çamurun içerisine belli oranlarda odun külü, kaya tuzu ve saman ilave edilir. Su ile karıştırılan bu harç, üzeri brandayla örtülerek yaklaşık 3 gün mayalandırılır. Ardından özel olarak hazırlanmış kerpiç kalıplarına yerleştirilip kurutulur. Böylece kerpiç geleneksel yapı tekniklerinde kullanılmaya hazır hale gelir" dedi.
Geleneksel sivil mimaride kullanılan kerpiçlerin iklim şartlarına bağlı olarak güneş altında iki hafta kurutulduğunu dile getiren Öztürk, "Kurutma süreci tamamlandıktan sonra inşaat uygulamalarına geçilir. Sıva yapımında ise farklı bir yöntem uygulanır. Sıvanın aderans gücünü artırmak amacıyla karışımın içine keçi kılı eklenir. Bu sayede sıva daha sağlam hale gelir ve nem, rutubet gibi olumsuz etkilere karşı dayanıklılığı artar" diye konuştu.
